غذاهای متنوع بوشهر بخشی مهم از گردشگری این استان را به خود اختصاص می دهند

براساس آخرین خبرهای بدست آمده، غذاهای متنوع بوشهر بخشی مهم از گردشگری این استان را به خود اختصاص می دهند.

جاذبه های گردشگری استان بوشهر تنها محدود به دریا و ساحل ماسه ای و بکر آن از جمله ساحل زیبای ریشهر، عمارت های قدیمی و کنسولگری های مختلف در دل بافت تاریخی، نخلستان های سر به فلک کشیده، طبیعت دلنواز در دل زمستان و بازارهای تجاری نیست، بلکه غذاهای محلی و سنتی رنگارنگ با طعم های مختلف از دیگر قابلیت های این استان بشمار می رود که گردشگران زیادی را به سمت خود فرا می خواند.

بوشهر یکی از استان های گردشگر پذیر کشور است که تا پیش از شیوع ویروس کرونا، هرسال بیش از 6 میلیون مسافر و گردشگر از مناطق مختلف کشور به این استان سفر می کردند.

قلیه ماهی و میگو (خورشت ماهی و میگو )، لخ لخ ماهی ( دم پخت ماهی)، پلو میگو، ماهی شکم پر، ماهی ته انداز، گمنه یا للک (بلغور ریز دانه گندم)، قیمه و شکر پلو، یتیمک بوشهری (غذایی بدون گوشت)، حلواهای خرمایی، انگشت پیچ و رنگینک هایی با تزئینات مختلف و گرده های طبخ شده با ادویه های گرم از غذاها، شیرینی و نان های جنوبی است که جاذبه ای دیگر برای ایرانگردان دوستدار تجربه و سفر است.

اما آنها که چشیده اند اذعان دارند که دست پخت، طعم و مزه غذاهای کدبانوهای بوشهری بویژه مادران و مادربزرگ های این سرزمین به حدی خاص است که هرکسی حتی اگر یک بار طعم این غذاهای محلی را در بوشهر مزه کرده باشد، به راحتی تفاوت آن را تشخیص می دهد، همین تفاوت ها در فوت و فن، مهارت و ظرافت پخت است که موجب نوعی از گردشگری می شود تا گردشگران رخت سفر به استان بوشهر ببندند.
گردشگری خوراک چیست؟
درست در همین نقطه است که گردشگری خوراک یا غذا شکل می گیرد تا به عنوان بخشی از صنعت متنوع گردشگری که می تواند در جذب گردشگر به یک منطقه خاص، کسب درآمد و و حتی انتقال فرهنگ، بسیار موفق عمل کند،زیرا غذاهای هر منطقه نماد و گویای فرهنگ، اقتصاد، تابوها و حتی ارزش ها و باورهای مردم آن منطقه است.

این گونه از گردشگری را میتوان به عنوان یک پدیده اجتماعی معرفی کرد که علاوه بر تجربه مزه های تازه، به طور معمول با یک بازدید کلی از مراحل و نحوه تهیه غذا همراه است.

این بازدید شامل آشنایی با انواع خوراکی و نوشیدنی، بررسی میکروبیولوژی مواد خوراکی، بازدید از مزارع کاشت و پرورش مواد گیاهی و گوشتی و نحوه عرضه آن به بازار نیز می شود، در واقع هر کسی که به هر شکلی با غذا سر و کار دارد، قسمتی از گردشگری غذایی است.

آنطور که سازمان جهانی گردشگری گزارش می دهد، در کنار جاذبه های فرهنگی و طبیعتگردی، غذا یکی از سه دلیل اصلی و محبوب گردشگران برای سفر به نقاط مختلف جهان است و بنا به نظر پژوهشگران، سهم گردشگری غذا یا به تعبیری “شکم گردی” در صنعت گردشگری حدود 15 درصد است طوریکه هر گردشگر در طول سفر به طور تقریبی 150 تا 200 دلار برای خرید غذا و خوراکی هزینه می کند.
ما ایرانی ها بیش از 2 هزار و 500 نوع غذا، 109 نوع نویشیدنی و تنوع بالایی در طبخ نان و شیرینی داریم و مکتب آشپزی ایرانی در کنار آشپزی رومی و چینی یکی از سه مکتب اصلی خوراک است، از این رو این قابلیت وجود دارد که در زمینه معرفی هرچه بیشتر غذاهای بومی و محلی مناطق مختلف کشور اقدام شود تا علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و اشتغال، زمینه معرفی فرهنگ غنی هر منطقه نیز فراهم شود.

تاثیرگردشگری خوراک بر روح و روان
شاید در نگاه نخست، به نظر برسد که گردشگری خوراک تنها بر روی جسم انسان تاثیرگذار است اما این گونه توریسم می تواند تاثیر بسیار مثبتی بر روح و روان انسانها داشته باشد؛ آشنا شدن با عادت های غذایی مناطق مختلف جغرافیایی می تواند برای گردشگران بسیار جذاب باشد، این صنعت اشتغال آفرین با خلاقیت و ایده محوری نقشی شگرف در پویایی اقتصاد هر منطقه دارد و اثرگذاری آن به همین بخش خلاصه نمی شود.

چنانچه مرضیه منصوری زاده از کارشناسان میراث فرهنگی می گوید: آشنایی با غذا و رژیم های غذایی جدید، بیشتر از جسم، بر روح و روان انسان تاثیر مثبت دارد و آشنایی با طعمی تازه می تواند در افراد مختلف هیجان مثبت ایجاد کند.

به اعتقاد این نویسنده بوشهری حفظ تاریخ و فرهنگ نیاکان از گزند فراموشی از مهمترین هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد و غذا و خوراک در زنده نگاه داشتن فرهنگ و عادت گذشتگان بسیار کمک کننده است.

نکته قابل توجه دیگر در گردشگری خوراک پیوندی است که می تواند با گردشگری بافت تاریخی و سنتی داشته باشد؛ به این معنا که گاهی برخی از مکان های تاریخی و خوراک های سنتی و قدیمی را در ارتباطی نزدیک قرار می دهد طوریکه یک رستوان قدیمی که در آن یک خوراک ویژه ارائه میشده، ممکن است امروز با ایجاد تغییرات کوچک و حفظ فضای سنتی خود، همان خوراک های قدیمی و خاص را ارائه دهد.

تجربه نشان داده است که ایجاد ارتباط میان مکان سنتی و غذای محلی پیوسته پیوندی موفق بوده و با استقبالی خوب روبرو شده است، به همین دلیل امروز در بسیاری از مناطق جغرافیایی حتی در ایران تلاش شده است تا با حفظ آثار و بافت سنتی و مرتبط کردن آن با فرهنگ غذایی، به جذب گردشگران خوراک کمک شود.

به بیان منصوری زاده علاوه بر جذابیت های آب و هوایی و دیدن آثار فرهنگی و طبیعی، چشیدن و تجربه کردن غذاهای محلی جاذبه ای است که گردشگر را به شهر یا روستایی می کشاند؛ افراد بسیاری با سفر به استان ها و حتی کشورهای مختلف به دنبال استفاده از غذاهای بومی و محلی آن منطقه می روند تا با فرهنگ آنها بیشتر آشنا شوند.

او با بیان اینکه فلسفه وجود ملت ها نیز در وجود همین تفاوت های غذا و لباس، مذهب، آئین و زبان شکل می گیرد، این گونه ادامه می دهد: جغرافیای هر منطقه با فرهنگ، رسوم و عادت های غذایی آنها ارتباطی ناگسستنی دارد، چنانکه غذاهای دریایی طعم غالب در سفره استان های جنوبی ایران است.

به بیان او اقلیم تناسبی انکارناپذیر با فرهنگ غذایی هر منطقه دارد؛ چنانکه مناطق ساحلی استان بوشهر ماهی و میگو و در مناطق پس کرانه ای و دشت غذاهای دیگری از جمله للک که از گندم درست می شود و رشته پلو، دال عدس و کدو حلوایی با نام محلی استفاده می شود.

18 غذا و شیرینی بوشهری در میان آثار ناملموس ملی
سفره های متنوع و رنگین بوشهری ها برای میهمانان، ریشه در طبع محلی اهالی خونگرم و میهمان نواز این استان دارد آنهایی که در میزبانی تلاش می کنند با مزه های به واقع جادویی خاطره فراموش نشدنی در خاطر میهمانان به جای بگذارند.

فرهنگ غذایی مردمان جنوب به خوبی نمایانگر روحیه گرم آنها است؛ بوشهری ها تنوع غذایی بالایی دارند هرچند که همچون دیگر مناطق حاره ای غذاهای دریایی نقش پررنگی در سفره های آنان دارد.

گردشگران با سفر به استان بوشهر فرصت تجربه طعم های تند و بی نظیر غذاهای جنوبی و دریایی و شیرینی هایی که بیشتر از خرما به عنوان مهمترین محصول این استان پخته می شود؛ این همان گردشگری خوراک است؛ قابلیتی که باید بیشتر به آن پرداخته شود.

هرچند استان بوشهر غذاهای بومی و سنتی زیادی دارد، اما تاکنون از همه این غذاهای رنگارنگ تنها 18 مورد غذا، نان و شیرینی در فهرست ثبت آثاری ملی کشور قرار گرفته است.

سودابه معموری، مسئول ثبت آثار ملی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر پیرامون اینکه غذاهای متنوع بوشهر بخشی مهم از گردشگری این استان را به خود اختصاص می دهند، گفت: مهارت پخت غذاهای محلی ماهی شور، دوپیازه ماهی شور، قیمه و شکر پلو، قلیه ماهی، للک بوشهری، شله موهینی، پتی چندر، مجک و هشینه از جمله غذاهای اصیل بوشهری است که در فهرست ثبت آثار ناملموس قرار گرفته اند.

در کنار این غذاهای اصلی، آش بوشهری دیگر غذایی است در فهرست آثار ناملموس ملی جای گرفته است. آشی که به اعتقاد معموری شهره عام و خاص است و هرکسی یکبار آن را چشیده باشد به مشتری پرو پا قرص آن تبدیل می شود. او ادامه داد: فرهنگ پخت هریسه در شهر شنبه از جمله دیگر غذاهای معروف بوشهر است که مهارت پخت آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

معموری همچنین نان محلی گرده، مشتک ناری، تهیه حلوای انگشت پیچ بوشهری و شیوه پخت رنگینک را از جمله شیرینی ها و نان های بوشهری ثبت شده در فهرست آثار ملی عنوان کرد.

معرفی غذاهای جنوبی به تبلیغ نیاز دارد
اما ثبت ملی این طعم های ریشه دار بوشهری به تنهایی راهگشا نیست و لازم است گام فراتر نهاد و برای بنا نهادن گردشگری خوراک بر این بستر مستحکم برنامه ریزی کرد.

به اعتقاد منصوری زاده، کارشناس میراث فرهنگی غذا انگیزه اصلی 10 درصد گردشگرانی است که به مناطق و حتی کشورهای مختلف سفر می کنند، اما با وجود طعم و مزه های منحصر به فرد غذاهای محلی جنوب، تبلیغ و معرفی این خوردنی های بی نظیر با طعم های جادویی ناکافی بوده به نحوی که برخی از غذاهای مناطق محلی حتی برای خود مردم منطقه نیز ناشناخته باقی مانده است.

جنوب کشور بویژه استان بوشهر ظرفیت بالایی در این عرصه دارد و مزه خاص خوراکی های بوشهری قابلیت معرفی به دنیا را دارد حال آنکه می توان گفت تا کنون اقدام قابل ذکری در این زمینه انجام نشده است.

آنطور که منصوری زاده می گوید: بیشتر غذاهای ایرانی به مانند غذاهای مدیترانه ای برای درست کردن آنها از حبوبات و سبزیجات زیادی استفاده می شود و قابلیت معرفی به دنیا را دارد اما تاکنون کار خاصی در این زمینه انجام نشده است.

ایران کشوری با 31 فرهنگ متفاوت و ویژگی های مردم شناختی خاصی است و به طور یقین به غیر از زرشک پلو با مرغ و قورمه سبزی که شهره عام و خاص است غذاهای بومی محلی دیگری در جای جای این سرزمین وجود دارد که معرفی آنها نیاز به کار تبلیغی دارد.

به اعتقاد شایان بهرامی، مدیراقامتگاه پیسو بندر رستمی بخش ساحلی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر تنها اقدام به ثبت بخشی از غذاها در فهرست آثاری ملی کرده است اما این وظیفه ما فعالان بخش گردشگری است که این غذاهای بومی و محلی که بیانگر فرهنگ و پیشینه استان هستند را با پرداختن خوب به آنها به گردشگران معرفی کنیم.

او براین باور است که ثبت آثار ناملموس استان به منزله کاشت چمن است که اگر به آن توجه و از آن مراقبت نشود از بین می رود؛ امروز بسیاری از استان ها با پرداختن خوب به محصولات خود توانسته اند از آنها ارزش اقتصادی و گردشگری پایدار ایجاد کنند درحالی که با وجود قابلیت های بی نظیر اما این کار در استان بوشهر به خوبی انجام نشده است.

او معتقد است: گردشگران امروز به گردشگران تجربه گرا تبدیل شده و بیشتر به دنبال لمس تفاوت ها و تغییرات هستند و طبخ غذای بومی می تواند برای جامعه میزبان ارزش افزوده و گردشگری پایدار ایجاد کند.

به گفته بهرامی بوشهر به واسطه تنوع غذاهایی که دارد ظرفیت و قابلیت تبدیل به مقصد و قطب گردشگری خوراک را دارد به شرطی که بتوان برای این بخش در صفحه های شخصی و مجازی تولید محتوای باکیفیت کرد چون تولید محتوا نقشی اساسی در معرفی گردشگری خوراک دارد این محتواها باید قابل فهم و پویا باشد.

جای خالی غذاهای متنوع سنتی در منوی غذاخوری های بوشهر
عماد شیرویس، رئیس انجمن حرفه ای راهنمایان گردشگری استان بوشهر می گوید: گردشگری خوراک در برگیرنده هر نوع نوشیدنی و خوراک است و در جنوب این بخش از گردشگری به عنوان یکی از پتانسیل های جذب توریسم و پیامد خوب بویژه در اقتصاد گردشگری و به عنوان یک محرک و زمینه ای برای اشتغال و کارآفرینی بشمار می آید.

مدیر بوم گردی گب گوب در منطقه رستمی بوشهر نیز معتقد است: با وجود همه قابلیت ها وتنوع های غذایی استان بوشهر اما امروز در رستوران های مطرح و حتی سنتی این استان کمتر به پخت غذاهای محلی و بومی پرداخته می شود این درحالی است که بیشتر گردشگران با مطالعه سفر می کنند و در سفر بویژه در بحث غذا به دنبال تجربه طعم های جدید غذایی هستند نه غذاهای فست فودی که امروز در بیشتر رستوران ها دیده می شود.

اسماء حسین زاده اطمینان دارد که منوی غذاهای جنوبی بویژه استان بوشهر بسیار متنوع است و حتی غذاهای بسیار ساده و کم خرج این منطقه نیز می تواند طرفداران خاص خود را داشته باشد. این بانو با لهجه شیرین بوشهری از تجربه های خود در آشپزی به سبک بوشهر می گوید: بوشهری ها علاوه بر ماهی و میگو و خیلی غذاهای دریایی دیگر بعضی وقت ها غذاهای ساده و به قول خودمانی غذاهای حاضری اما با طعمی جادویی دارند از جمله بادمجان و گوجه با سبزی تازه و لیمو ترش که بعد از سرخ کردن بادمجان ها و مخلوط کردن آن با گوجه فرنگی طعمی بی نظیر دارد به نحوی که مسافران دائمی من هر وقت سری به بوشهر می زنند به طور حتم یک وعده بادمجان و گوجه درخواست می کنند.

حسین زاده تلیت کشک و ماست در کنار پیاز، سبزی به نام پرپین و منگک که نوعی سبزی خود رو و بیشتر در مناطق جنوبی به عمل می آید و بادمجان سرخ کرده را از دیگر غذاهای محلی بوشهری نامید که طعم بی نظیری دارند و بیشتر گردشگران عاشق طعم بی نظیر آن هستند.

او معتقد است: گردشگران وقتی وارد بوشهر می شوند بیشتر به دنبال استفاده از غذاهای محلی جنوبی هستند اما متاسفانه در رستوران ها کمتر به پخت این غذاها پرداخته می شود این درحالی است که اگر در استان غذاهای محلی به خوبی و با مهارت طبخ شود به طور یقین طرفداران خاص خود را دارد.

رویدادهای مبتنی بر خوراک؛ محرک گردشگری غذا
استان بوشهر محصولاتی از جمله میگو و خرما دارد که در تابستان برداشت می شود و این بهترین زمانی است که می توان همانند دیگر استان ها با برگزاری جشنواره های مختلف گردشگران را با نحوه برداشت و پخت انواع غذاها آشنا کرد هرچند هوا بسیار گرم است اما به طور یقین همین گرمای سوزان 40 درجه بهترین فرصت برای جذب گردشگر خواهد بود.

به گفته شایان بهرامی، مدیر اقامتگاه پیسو بندر رستمی بخش ساحلی برگزاری چنین تورهایی علاوه بر معرفی غذاهای بوشهری می تواند بازار خوبی را برای بهره برداران و تولید کنندگان نیز ایجاد کند و فرصتی است که گردشگران بطور مستقیم و از تولید کننده اقدام به خرید میگو و خرما کنند و این از نظر ارزش اقتصادی می تواند برای تولید کنندگان بسیار با صرفه باشد.

او معتقد است: حضور گردشگران در جشنواره های مختلف برداشت محصول و پخت غذا و فراگیری مهارت های پخت غذاهای بومی با تمام فوت و فن آن هرچند ممکن است برای مردم بومی منطقه که دچار یک روزمرگی شده اند یک مساله عادی باشد اما برای توریسم تجربه گرا بسیار جذاب و یک تجربه ناب به شمار می رود.

استان بوشهر همچنین میوه های گرمسیری از جمله لوز، سپستون و جمبو دارد که متاسفانه با وجود منحصر به فرد بودن و ارزش غذایی این میوه ها اما تاکنون هیچ اقدامی برای معرفی و استفاده بهینه از آنها نشده است این درحالی است که میتوان با برگزاری جشنواره های مختلف از این فرصت برای گردشگری استفاده کرد.

به گفته بهرامی برگزاری جشنواره های مختلف غذایی بهترین زمان برای آشنایی گردشگران با بوم واقعی منطقه است.

آنچه از این نوشتار برمی آید این است که گردشگری غذا در بوشهر مظلوم واقع شده و کار تبلیغاتی مناسبی در رسانه های مختلف برای گردشگری خوارک و قابلیت های این استان در این بخش انجام نشده است که اگر این کار به خوبی مانند سایر استان های دیگر انجام میشد، امروز بطور یقین این استان گرمسیری اما میهمان نواز به عنوان قطب غذای کشور معرفی میشد.